ΟΡΟΛΟΓΙΑ

Ανοιχτός Εκπαιδευτικός Πόρος (ΑΕΠ)

Ο όρος «Ανοιχτός Εκπαιδευτικός Πόρος» (Οpen Education Resource – OER) χρησιμοποιείται για να περιγράψει εκπαιδευτικό υλικό οποιουδήποτε τύπου, το οποίο διατίθεται είτε ελεύθερα, ως «κοινό κτήμα» (public domain) χωρίς κανέναν περιορισμό πνευματικής ιδιοκτησίας, είτε με κάποια ανοιχτή άδεια που επιτρέπει την ελεύθερη χρήση, προσαρμογή και επαναδιανομή του υλικού αυτού (UNESCO 2012).

Μαθησιακό Αντικείμενο

Ένα Μαθησιακό Αντικείμενο (Learning Object) είναι μία μικρή μονάδα ψηφιακού υλικού που εξυπηρετεί  μαθησιακούς στόχους, είναι επαναχρησιμοποιήσιμη και σε άλλα μαθησιακά περιβάλλοντα πέρα από αυτά για τα οποία αναπτύχθηκε και έχει εννοιολογική και λειτουργική αυτοτέλεια, αποτελεί δηλαδή ολοκληρωμένη οντότητα.

Ως προς τον τύπο τους, τα μαθησιακά αντικείμενα περιλαμβάνουν προσομοιώσεις, πειράματα, διερευνήσεις, διαδραστικούς χάρτες, ασκήσεις, βίντεο, εκπαιδευτικά παιχνίδια κ.ά.

Ψηφιακό Αποθετήριο Μαθησιακών Αντικειμένων

Τα Ψηφιακά Αποθετήρια γενικά είναι συστήματα που παρέχουν την υποδομή για αποθήκευση, διαχείριση, ανάκτηση και παράδοση ψηφιακών πόρων.

Ένα Ψηφιακό Αποθετήριο Μαθησιακών Αντικειμένων (Learning Object Repository – LOR) είναι ένα αποθετήριο που φιλοξενεί μαθησιακά αντικείμενα, δηλαδή μικρούς, επαναχρησιμοποιήσιμους ψηφιακούς εκπαιδευτικούς πόρους, μαζί με κατάλληλες πληροφορίες για αυτά («μεταδομένα»), ώστε να διευκολύνεται η πλοήγηση, η αναζήτηση, ο εντοπισμός και η αξιοποίησή τους στην εκπαιδευτική διαδικασία.

Συλλογή

Το υλικό στα ψηφιακά αποθετήρια είναι συνήθως οργανωμένο σε συλλογές. Μία συλλογή αντιστοιχεί σε έναν «φάκελο» με ψηφιακούς πόρους οι οποίοι μοιράζονται κοινά χαρακτηριστικά. Παραδείγματα: αντικείμενα που έχουν κοινή προέλευση, δηλαδή αναπτύχθηκαν από τον ίδιο φορέα, ή από την ίδια ομάδα, ή στο πλαίσιο του ίδιου έργου, ή αντικείμενα που έχουν κοινό στόχο, όπως το κοινό όπου απευθύνονται ή το γνωστικό αντικείμενο που αφορούν, ή κοινά χαρακτηριστικά, όπως ο τύπος τους.

Μεταδεδομένα – Μετασχολιασμός

Τα μεταδεδομένα είναι δεδομένα που περιγράφουν άλλα δεδομένα. Για να διευκολυνθεί η αναζήτηση και ανάκτηση των αντικειμένων που είναι αποθηκευμένα σε ψηφιακά αποθετήρια είναι απαραίτητη η περιγραφή τους με μεταδεδομένα, δηλαδή η καταγραφή πληροφοριών που σχετίζονται με αυτά, όπως, για παράδειγμα, ο τίτλος, ο δημιουργός τους, ο τύπος τους, το στοχευόμενο κοινό.  Η διαδικασία δημιουργίας μεταδεδομένων για ψηφιακούς πόρους καλείται μετασχολιασμός ή τεκμηρίωση. Τα εκπαιδευτικά μεταδεδομένα είναι δομημένα δεδομένα που περιγράφουν και χαρακτηρίζουν μαθησιακά αντικείμενα.

Πρότυπο IEEE-LOM

Το πρότυπο IEEE LOM (Learning Object Metadata) είναι το επικρατέστερο διεθνές πρότυπο για την περιγραφή (μετασχολιασμό) μαθησιακών αντικειμένων με εκπαιδευτικά μεταδεδομένα. Περιλαμβάνει πληθώρα στοιχείων δεδομένων που περιγράφουν το μαθησιακό αντικείμενο καθώς και επιπλέον στοιχεία που περιγράφουν πτυχές της εκπαιδευτικής και παιδαγωγικής χρήσης που ενδεχομένως καλείται να υποστηρίξει το μαθησιακό αντικείμενο.

PHOTODENTRO IEEE LOM-GR APPLICATION PROFILE

Πρόκειται για το Προφίλ Εφαρμογής Μεταδεδομένων των Αποθετηρίων Εκπαιδευτικού Περιεχομένου για το επίσημο Ελληνικό Εκπαιδευτικό Σύστημα, το οποίο βασίζεται στο διεθνές πρότυπο εκπαιδευτικών μεταδεδομένων IEEE LOM. Η συμβατότητα με τα διεθνή πρότυπα είναι απαίτηση, ώστε να εξασφαλίζεται η διαλειτουργικότητα μεταξύ των αποθετηρίων σε εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο.

Συσσωρευτής περιεχομένου / μεταδεδομένων (aggregator)

Ο όρος content aggregator ή στα ελληνικά «συσσωρευτής περιεχομένου» αναφέρεται στο λογισμικό το οποίο συλλέγει περιεχόμενο από διάφορες πηγές και το συγκεντρώνει σε ένα σημείο, έτσι ώστε να διευκολύνει την αναζήτησή του.

Αντίστοιχα, ο όρος metadata aggregator ή στα ελληνικά «συσσωρευτής μεταδεδομένων» αναφέρεται στο λογισμικό το οποίο συλλέγει από διάφορες πηγές στοιχεία τεκμηρίωσης (μεταδεδομένα) ψηφιακού περιεχομένου και τα συγκεντρώνει σε ένα σημείο, έτσι ώστε να διευκολύνει την αναζήτησή του. Συνήθως η διαδικασία περιλαμβάνει σημασιολογική ενοποίηση των μεταδεδομένων ώστε να δίνεται η δυνατότητα ενιαίας αναζήτησης στο ψηφιακό περιεχόμενο.

Συγκομιδή μεταδεδομένων (metadata harvesting)

Ο όρος metadata harvesting ή στα ελληνικά «συγκομιδή μεταδεδομένων» αναφέρεται στη διαδικασία συνάθροισης / συγκέντρωσης εγγραφών μεταδεδομένων ψηφιακών πόρων από πολλούς παρόχους σε μία ενιαία βάση δεδομένων. Η ανάπτυξη εφαρμογών ή υπηρεσιών που χρησιμοποιούν αυτές τις εγγραφές παρέχει επιπλέον δυνατότητες στην προβολή των ψηφιακών πόρων και στην έκθεσή τους στην ευρύτερη κοινότητα.

Ψηφιακό Αποθετήριο  (Repository) VS Συσσωρευτής μεταδεδομένων (aggregator)

Ένα Ψηφιακό Αποθετήριο αποθηκεύει και διαχειρίζεται τους ψηφιακούς πόρους (ψηφιακά αρχεία) μαζί με τα στοιχεία τεκμηρίωσης αυτών (μεταδεδομένα).  Ένας συσσωρευτής μεταδεδομένων αποθηκεύει και διαχειρίζεται μόνο τα μεταδεδομένα των ψηφιακών πόρων, τα οποία συγκεντρώνει από διάφορα ψηφιακά αποθετήρια ή άλλες πηγές, ενώ οι ίδιοι οι ψηφιακοί πόροι παραμένουν στην πηγή τους.

Πρωτόκολλο OAI–PMH

Το OAI-PMH (Open Archives Initiative Protocol for Metadata Harvesting) είναι το πιο γνωστό παγκοσμίως πρωτόκολλο διαλειτουργικότητας για την επικοινωνία μεταξύ ψηφιακών αποθετηρίων και γενικά μεταξύ πλατφορμών δεδομένων. Υποστηρίζει διαλειτουργικότητα μέσω ανταλλαγής δομημένων μεταδεδομένων.

Επικύρωση μεταδεδομένων (metadata validation)

Η διαδικασία του ελέγχου της δομής των εγγραφών μεταδεδομένων, ώστε να οριστεί εάν η εγγραφή είναι ή όχι συμβατή με την προκαθορισμένη δομή.

Εισροή μεταδεδομένων (metadata ingestion)

Η διαδικασία της εισόδου των εγγραφών μεταδεδομένων μέσα στο σύστημα (η εισροή μεταδεδομένων γίνεται μέσω της διαδικασίας συγκομιδής).

ΑΝΟΙΧΤΕΣ ΑΔΕΙΕΣ ΧΡΗΣΗΣ  

Πρόκειται για άδειες διάθεσης λογισμικού ή ψηφιακού περιεχομένου που παρέχονται από τους δικαιούχους σε τρίτους και περιλαμβάνουν κατ’ ελάχιστο «ελεύθερη» και δωρεάν (δημόσια) χρήση σε απροσδιόριστο αριθμό χρηστών.

Η ανοιχτή άδεια Creative Commons CC BY-NC-SA που έχει υιοθετήσει ο Εθνικός Συσσωρευτής Εκπαιδευτικού Περιεχομένου ΦΩΤΟΔΕΝΤΡΟ δηλώνει ότι τα μαθησιακά αντικείμενα διατίθενται για ελεύθερη χρήση, αναπαραγωγή, αναδιανομή, παρουσίαση και αξιοποίηση, με την προϋπόθεση α) να υπάρχει αναφορά στον δημιουργό ή στον δικαιούχο της άδειας, β) να μην υπάρχει πρόθεση εμπορικής εκμετάλλευσης και γ) οποιοδήποτε παράγωγο έργο να διανέμεται μόνο με την ίδια ή παρόμοια άδεια.